Tuesday, April 29, 2008

Rất có thể chúng ta cô đơn trong vũ trụ

Các tính toán mới cho thấy sự sống trong vũ trụ là cực kỳ hiếm, và cơ hội tồn tại các nền văn minh còn xa vời hơn.
Năm 1961, một nhà thiên văn radio trẻ tên là Frank Drake đã đưa ra một công thức để dự đoán có bao nhiêu hành tinh trong thiên hà của chúng ta có thể có nền văn minh. Công thức này được gọi là Phương trình Drake, và khi nhà phát minh tính đến các hệ số như số lượng các ngôi sao, phần trăm khả năng có các hành tinh bay quanh chúng, phần trăm khả năng những hành tinh này có thể có sự sống.., ông kết luận vũ trụ ắt hẳn rất đông đảo những sinh vật có tri giác.
Nhưng họ ở đâu? Chúng ta không hề nghe thấy họ, kể từ khi Drake và cộng sự tìm kiếm các nền văn minh ngoài trái đất.
Giờ đây, tiến sĩ Andrew Watson, một nhà khoa học khí hậu tại Đại học East Anglia ở Great Britain, lại cho rằng khả năng tìm thấy sự sống ngoài trái đất giống như chúng ta là cực kỳ, cực kỳ thấp - có lẽ chỉ đến 0,01 phần trăm trong suốt 4 tỷ năm mới cho ra một hành tinh giống chúng ta có thể cho sự sống ở được. Watson không cô đơn. Don Brownlee và Peter Ward đã viết một cuốn sách có tên gọi "Rare Earth" (Trái đất hiếm hoi) năm 2000, trong đó lập luận rằng hành tinh của chúng ta là một trường hợp cực kỳ bất thường - không chỉ vì nó có nước lỏng, có kích cỡ phù hợp để giữ bầu khí quyển bao quanh, mà vì nó còn có một anh láng giềng khổng lồ (Mộc tinh) giúp hút ra xa các tiểu hành tinh và những mảnh vụn nhỏ mà nếu không chúng có thể đã bắn nát trái đất vào thời điểm hệ mặt trời hình thành.
Yếu tố mà Watson đưa ra trong lập luận này là có một "cửa sổ hẹp" cho sự sống trên trái đất - và chúng ta đã xuất hiện khá muộn trong cửa sổ đó. Mặt trời đang nở ra một cách mạnh mẽ, vì thế trái đất chỉ có thể tồn tại 1 tỷ năm nữa trước khi chết khô. "Những cấu trúc phức tạp của sự sống được tách ra từ prokaryote (có thể là các tế bào sống nguyên thủy đầu tiên trên trái đất) nhờ một vài đột biến khác thường nào đó, và vì thế, sẽ ít phổ biến hơn nhiều so với các prokaryote. Trí tuệ thông minh lại là các bước đột biến tiếp theo nữa, vì thế lại càng khó có cơ hội xuất hiện hơn", ông viết.
Dù vậy, nhóm của Drake vẫn tiếp tục nghiên cứu về các nền văn minh ngoài trái đất, được hỗ trợ lớn hơn bởi những mạnh thường quân như đồng sáng lập Microsoft Paul Allen. Có thể một ngày nào đó, họ sẽ chứng minh rằng ý kiến của Watson là sai lầm.

Phát hiện mới về hoạt động hố đen

(Ảnh: Marscher et al., Wolfgang Steffen, Cosmovision, NRAO/AUI/NSF)

Sử dụng kính thiên văn quang học cực mạnh các nhà nghiên cứu tại Đại học Boston (Mỹ) chụp được hình ảnh một hố đen có kích thước siêu lớn trong lúc chúng phun ra những tia phân tử tăng nạp cực mạnh. Hố đen này nằm cách trái đất 950 triệu năm ánh sáng, thuộc dải thiên hà BL Lacertae. Khám phá mới trên cho phép giới khoa học lần đầu tiên nhìn rõ cách các tia vũ trụ hình thành. Các hố đen siêu lớn tạo nên lõi của nhiều thiên hà và giới thiên văn học từ lâu cho rằng chúng đã phóng ra các tia phân tử có tốc độ gần bằng tốc độ ánh sáng. Tuy nhiên, cho đến khi kính thiên văn chụp được các hình ảnh trên lý thuyết này vẫn nằm trong vòng bí mật. Những hình ảnh này cho thấy vật chất bị lôi về phía hố đen đã tạo nên một đĩa phẳng, xoay vòng, gọi là đĩa bồi.
Khi vật chất di chuyển hướng tâm từ ngoại biên của đĩa bồi, những trường điện từ nằm vuông góc với đĩa bồi bị xoắn lại, tạo ra một bó vật chất bị nén chặt, đẩy những phân tử bị hố đen tống ra. Phần không gian gần hố đen, trong đó có các trường điện từ, cũng bị xoắn lại do sức hút trọng lực cực mạnh của hố đen.